Universał o wybrańce do Dzierżawców Dóbr Mohilewskich

Trzeci ostatni list w sprawie mohylewskich wybrańców. Tym razem Król nakazuje dzierżawcom nie przeszkadzać rotmistrzowi Mamoniczowi, a jak "naprędzej" ludzi "porządnie wyprawowali". Jak widzimy Król dokładał wszelkich starań by różne jednostki w tym wybrańcy jak najszybciej byli formowani i odsyłani pod Smoleńsk. Zapewne przewidywał niechęć dzierżawców do wyprawiania chłopów, którzy byli jeszcze potrzebni w pracach gospodarskich.

"Universał o wybrańce do Dzierżawców
Dóbr Mohilewskich

Władysław IV
Wszem wobec y każdemu z osobna komuby o tem wiedzieć należy
zato a mianowicie dzierżącym naten czas  dóbr Naszych Mohilewskich
wszytkim in genere exspcie. Tudziesz też y poddanym naszym
tamesznym wskazujemy abyście bez żadnego omieszkania y zwłoki
wybrańce podług dawnych zwyczaiów y porządków urodzonemu
Stephanowi Mamoniczowi Rotmistrzowi Naszemu wybierać pozwolili
y wydawali żadnej nudności w tym nie czyniąc podług listu naszego
przypowiedniego pomienionemu Urodzonemu Rotmistrzowi
Naszemu od Nas danego onych iako naprędzey porządnie
wyprawowali tak aby kązdy Pachołek bez barwy y muszkietu
siekierę, szablę y Rydel brał, dziesiątek zaś każdy taczek dwie
świdry dwa dłota dwoje. Inaczej spowinności swey y podwinami w Prawie
opisanemi krórebyśmy na Wier. W. bez żadnegorespektu
y folgi extensdinwać kazali nieuczynicie."

Tu za pozwoleniem kolegów zareklamuję ciekawą inicjatywę Projekt Chłop. Tak powinna wyglądać wesoła, pełna zapału do pracy dziesiątka wybrańców urodzonego Rotmistrza Stephana Mamonicza.

Pachołek bez barwy y muszkietu, siekieę, szablę y Rydel brał
dzisiątek zaś każdy taczek dwie, świdry dwa, dłota dwoje.

"Die 3 Februarii Cały dzień do Moskwy z dział bito"

"Die 3 Februarii

Cały dzień do Moskwy z dział bito od nas, a że jest pewna wiadomość, iż już Moskwa nie traktować, ale uchodzić chce, wytrębowano pod gardłem, aby się z derewni pacholikowie, co na przystawstwach są, do obozu jako najprędzej zjeżdżali.

Die 4 Februarii

Także z dział bito i bardziej znać i więcej dział ku stanowisku JKMci wyrychtowali, bo dziś dwie kule padły tuż podle izby Jego Królewskiej Mci, a inne różno i gęsto po obozie lecą."

Od końca października pod Smoleńskiem toczyła się wojna oblężnicza. Głównym jej aspektem był wzajemny ostrzał pozycji przeciwnika. Z ustaleniem czym dysponowała Moskwa nie mamy problemu. Wszystkie zdobyte na nich działa, zostały skrupulatnie spisane i umieszczone w diariuszu. Niestety z powodu skąpości źródeł nie znamy dokładnej ilości i charakterystyki dział użytych przez wojska polsko-litewskie. Jednak trochę informacji możemy zebrać i od czasu do czasu będę je uzupełniał. W jednym z diariuszy odczytujemy wzmiankę o dostarczeniu 4 listopada 1633 roku „trzech półkartaun z moździerzami niektóremi”, które z Mohylewa przywiózł wojewoda Smoleński Aleksander Korwin Gosiewski. 

Szkic pół kartauna z
"Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie
i o rzeczach do niej należących"

Wiemy też, że cześć ciężkich dział z twierdzy smoleńskiej przetransportowano i ustawiono naprzeciw obozów moskiewskich. W styczniu pan Plater dostarczył wcześniej zamówione ciężkie działa. Dzięki ciągłemu wzmacnianiu siły artylerii strona polsko litewska osiągnęła przewagę i mocno doskwierała Szeinowi i jego żołnierzom o czym mozna przeczytać też tu. Dziś trochę o półkartaunach.

Szkic półkartauny z "Archiley Kriegskunst" J.J. Wallhausena

Diego Uffano w swym dziele „Archelia …” tak opisuje te działa:

„PułCartauna, wyrzuca 24 funt żelaza, bierze 16 funt prochu prostego albo 12 funt najlepszego, iest na 19 albo na 20 Calibr które 10 albo 10 ½ stop czynią długą, waży 43 cent, niesie wedle pospo narychtowania 850 pod wagę 425 y ponaw elevatiey 3070 kroków”

Działo miało kaliber około 150mm, długość około 2,85-300 cm wagę około 1700-2000kg. 

„Archelia …” Diego Uffano jest tłumaczeniem książki z języka niemieckiego. Na okładce polskiego wydania znajduje się Władysław IV i szkic oblężenia Smoleńska. Taki ciekawy dodatek nawiązujący do tematu bloga.

Okładka "Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie
i o rzeczach do niej należących" Diego Uffano