niedziela, 24 czerwca 2018

24 czerwca 1649 roku na świętego Jana w Warszawie - Tecum et pro te


Wcześniej wspominałem o poświęceniu sztandaru i broni na wyprawę smoleńską.
Dziś chciałem przypomnieć inne poświęcenie sztandaru i broni na inną wyprawę, wyprawę Zborowską z 1649 roku gdy Rzeczpospolita w wielkiej opresji była. W ten dzień, dzień swojego patrona Król Jan II Waza podjął wyprawę przeciw Kozakom.


Chorągiew Nadworna Jana II Wazy
z Najświętszą Panną z Dzieciątkiem.

W diariuszu Ekspedycyjej Zborowskiej zapisano: 
"Ruszył się tedy  Król JM. z Warszawy na tę ekspedycyją 1649 die apostolico sancti Ioannis to jest 24 junii, wziąwszy benedykcyją od legata, który chorągiew, tak i broń Królowi JM. poświęcał."

wizerunek herbu Króla Jana II Kazimierza Wazy


W Rejestrze pocztów pod ekspedycyją zborowską 1649 r. zamieszczony jest szczegółowy opis chorągwi, kto ją trzymał w czasie uroczystości:

"Naprzód gdy Król JM. na tę brał się ekspedycyją i wyjeżdżać miał, w kościele warszawskim peragendo, sacrum benedictionem od legata de Torres brał, na dzień świętego Jana, który chorągiew nadworną i broń poświęcał, turkusową, kitajkową; na jednej stronie krzyż wielki, kawalerski, żółty, kitajkowy. We środku tego krzyża Najświętsza Panna z Dzieciątkiem, subscriptio haftowana sub tuo praesidio. Na wierzchu u krzyża tecum et pro te, na drugiej stronie krzyż biały, wielki kawalerski, kitajkowy. We środku krzyża herby królewskie haftowane żółto z bławatów i sznurów jedwabnych. Trzymał przy benedykcyjej chorągiew pod niebytność naznaczonego do tej chorągwi chorążego jmp. Gembicki krajczy koronny. Przyszedłszy tedy pod Sokal chorągiew tę JKM. podnieść kazał, z którą dla małości pocztów dotąd zatrzymywał się. Porucznikowstwo dawszy jmp. Mikołajowi Gniewoszowi z Olekszowa staroście radomskiemu veterano militi, a chorąstwo panu Jakubowi z Michałowa Michałowskiemu wojskiemu lubelskiemu. O te officia były wielkie konkurencyje wielu."

wizerunek Najświętszej Panny z Dzieciątkiem

Chorągiew nadworna służyła jeszcze w trakcie wyprawy Króla w 1651 roku na pola pod Beresteczko. Świadczy o tym tytułowy wpis "Regestr dworzan JKM. pocztów pod chorągiew benedykowaną, turkusową, adamaszkową, podwiedzionych w Warszawie, w Lublinie i pod Sokalem - na wyprawę berestecką 1851 r."


Chorągiew Nadworna Jana II Wazy z herbem króla.


Jak widać na zdjęciach zachowanej chorągwi nie widać już dziś napisu nad krzyżem "Tecum et pro te" (z Tobą i za Ciebie). Taki napis zachował się na chorągwi nadwornej Zygmunta III Wazy.


Chorągiew Nadworna Zygmunta III Wazy.

Ciekawą wzmiankę o dniu poświęcenia sztandaru zamieścił nieoceniony Albrycht Stanisław Radziwiłł. Wspomniał: 
"Król 24-go, w dzień poświęcony św. Janowi, zawiesiwszy w świątyni Św. Jana chorągwie świeżo przywiezione po klęsce Kozaków, udał się z Warszawy na Pragę."

Jak widać na kanclerzu sama uroczystość nie zrobiła wrażenia i nie opisał jej. Jednak opisął udekorowanie zdobytymi sztandarami kościół pod wezwaniem świętego Jana. Jakże piękni eby mogła wyglądać nasza obecna katedra.